Na temat bitwy limanowskiej w 1914 r. powstało wiele prac o charakterze popularnonaukowym, przyczynkarskim oraz naukowym, które opisywały to wydarzenie w szerokim kontekście lub skupiały się na jednym skonkretyzowanym zagadnieniu.
W drugiej dekadzie XXI w. zaczęto również publikować materiały źródłowe dotyczące batalii. W 2011 r. Dziennik Ferenca Molnara (Galicja 1914-1915. Zapiski korespondenta wojennego) – będące literackim spojrzeniem na grozę wojny autora „Chłopców z placu broni“. Natomiast w 2015 r. staraniem Wojciecha i Łukasza Kądziołków powstał przekład na język polski, wyjątkowo wartościowej pracy autorstwa Ferenca Juliera (Bitwa pod Limanową 1914), która opisuje przebieg działań zbrojnych na niezwykle szczegółowym poziomie.
Polecamy: Czeka nas kolejny wietrzny weekend? IMGW ostrzega!
Jednak pomimo stopniowego poszerzania bazy źródłowej i narastania literatury przedmiotu, jedno z najważniejszych dzieł dotyczących bitwy limanowskiej: Die Schlacht von Limanowa-Lapanów Dezember 1914 autorstwa generała pułkownika Josefa Rotha von Limanowianin in">Limanowa - Łapanów, jest do tej pory słabo wykorzystywane przez polskich badaczy tematu, jak również mało znane szerszemu gronu osób zainteresowanych. Powodem tego jest przede wszystkim język narracji używany przez generała Rotha, który jest archaiczną wersją języka niemieckiego, niezrozumiałą dla większości współczesnych osób posługujących się tym językiem.
Kim był generał Josef Roth i jakie miał znaczenie dla operacji limanowsko-łapanowskiej?
To właśnie Josef Roth w stopniu generała porucznika dowodził całością operacji limanowsko-łapanowskiej, której celem było okrążenie armii rosyjskiej oblegającej Kraków, poprzez uderzenie z lewej flanki przez teren Beskidu Wyspowego. Stąd później nadano mu szlachecki przydomek von Limanowa, od odniesionych sukcesów militarnych na tym terenie w grudniu 1914 r. Zapiski Rotha o tej militarnej operacji są spojrzeniem sztabowca, widzącego cały teren bitwy, zatem w tym przypadku termin „bitwa limanowska” nie ogranicza się do walk na linii frontu ciągnącej się od Mordarki, poprzez wzgórze Jabłoniec do góry Ostra na południu, ale jej zachodni zasięg geograficzny określa natarcie 13 Dywizji Landwery doliną Stradomki, wschodni – walki Legionów Polskich pod Marcinkowicami i wydzielonej grupy hrabiego Bissingena w Kaninie, północny – atak 3 i 8 Dywizji Piechoty oraz niemieckiej 47 Dywizji Rezerwowej w kierunku doliny Raby oraz szwadronów 11 Dywizji Kawalerii na Czchów, południowy – działanie 10 Dywizji Kawalerii w dolinie Dunajca. Tak rozumiana bitwa, w której Limanowianin in">Limanowa miała znaczenie przede wszystkim jako centrum koncentracji i zaopatrzenia dywizji cesarskich uderzających na Bochnię, nie może być postrzegana wyłącznie przez pryzmat skutecznej obrony jednostek węgierskich na wzgórzu Jabłoniec – która symbolicznie ważna, nie stanowiła decydującego momentu bitwy z punktu widzenia strategicznego.
Skąd znane jest dzieło gen. Rotha dotyczące bitwy limanowskiej z 1914 r. ?’
Jak wspomina Magdalena Urbaniec, dyrektor MRZL: Podstawą wydania jest oryginalne pierwsze wydanie w języku niemieckim z 1928 r. opublikowane przez Klub Tyrolskich Strzelców Cesarskich w Innsbrucku, które znajduje się w zbiorach Muzeum Regionalnego Ziemi Limanowskiej. Jest to niezwykle cenny dar przekazany przez rodzinę gen. Rotha w 1994 r. Ten zabytkowy egzemplarz obecnie jest digitalizowany przez Bibliotekę Uczelnianą Podhalańskiej Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Targu, dzięki czemu w przyszłości zostanie udostępniony także w formie cyfrowej.
Polecamy: Nowe kierunki kształcenia w trzech limanowskich szkołach. Wniosek zaopiniowany
Kto jest wydawcą polskiej wersji tego dzieła i kto jest zaangażowany w jego opracowanie?
Muzeum Regionalne Ziemi Limanowskiej postanowiło uzupełnić tę znaczącą lukę źródłową powstałą w rozważaniach na temat bitwy, poprzez publikację przekładu tekstu Josefa Rotha na język polski. Wydanie będzie miało formę dwujęzyczną umożliwiającą równoległe śledzenie tekstu przekładu i niemieckiego oryginału oraz zostanie zaopatrzone w naukowy aparat krytyczny. Prace związane z przekładem na język polski prowadzone są przez Kornelię Bochniak – tłumaczkę i nauczycielkę języka niemieckiego, absolwentkę Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu w Lipsku na kierunkach historia i filologia germańska. Natomiast opracowanie naukowe przygotowywane jest przez dr Wacława Szczepanika z Muzeum Historycznego Miasta Krakowa – specjalistę w dziedzinie historii wojskowości (autora m.in. książki Cesarskie dzieci z Tarnowa. 57 Galicyjski Pułk Piechoty w latach 1894-1918, a także rozprawy doktorskiej pt. Austriacki garnizon w Tarnowie w latach 1772-1918) oraz Tomasza Woźnego ze Stowarzyszenia Aktywnej Ochrony Cmentarzy z I Wojny Światowej w Galicji Crux Galiciae (autora m.in. artykułu Bitwa pod Limanową i Łapanowem oraz jej strategiczne znaczenie).
Od kiedy publikacja będzie dostępna?
Publikacja w języku polskim tego ważnego dzieła pozwoli na uzupełnienie strategicznego obrazu batalii. Premiera książki, która zostanie wydana jako VI tom serii Zeszyty Muzeum Regionalnego Ziemi Limanowskiej, będzie miała miejsce w trakcie tegorocznej Nocy Muzeów 18 maja 2019 r. w Dworze Marsów przy ul. Józefa Marka 13 w Limanowej.
Na zdjęciu Gen. Józef Roth von Limanowa-Lapanow z Ppłk. Langerem w mieście Bruneck, 1916, Źródło Bildarchiv
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript., tekst/fot.: Muzeum Limanowa